دسته: تنظیم و تعمیرات

کوک سیم های تار و سه تار

از آنجا که در طراحی ساز های ایرانی، هر نتی باید بتنهایی دارای صدای زیبایی باشد بگونه ای که به صدای طبیعت نزدیک باشد، معمولا در اجراهای تکنوازی، اساتید در کوک سیم های تار و سه تار بر این باورند که فرکانس صدای آزاد سیم ها نسبت به دیاپازون ، دست کم نیم پرده کمتر باشد برای مثال اگر سیم اول باید براساس فرکانس صدای نت دُ و کوک شود، بر روی تار یا سه تار باندازه نیم پرده کمتر از نت دُو که همان نت سی باشد کوک می شود و بر همین اساس سیم دوم که نت سل باید باشد، بر اساس فرکانس نت سل بمل کوک می شود.

۸ نکته مهم در نوازندگی

مغز شما ماهرتر از زبان شماست و زبان شما ماهر تر از دست شما است. شما با گوش دادن به یک موسیقی در ذهن بسادگی می توانید با آن همراهی کنید و پس از آن با زبان خود می توانید با آن بخوانید. بنابراین اگر برای شما امکان دارد بداهه نوازی خود را ضبط کنید و سپس با موسیقی اصلی گوش دهید.

مضراب سه تار

متاسفانه در رابطه با مضراب سه تار اغلب دیده می شود بسیاری از آموزگاران سه تار و یا خود هنرجویان، مضراب فلزی شان را بصورت نوک تیز در می آورند که این بسیار باعث دشواری در مضراب زدن( بخصوص مضراب ریز و دراب) می گردد.

ریتم چیست؟

بخش عمده ای از احساس یک آهنگ در موسیقی، ریتم می باشد چه بسا آهنگ های بسیاری در آواز دشتی ( مانند آهنگ ای ایران اثر استاد روح الله خالقی) ساخته شدند که برخلاف آنچه که در موسیقی ایرانی دیده می شود که آواز دشتی غمگین است، اما این آهنگ در آواز دشتی ساخته شده و حس آن حماسی می باشد که دلیل این امر، ریتم آن می باشد.

چرا باید تئوری موسیقی یاد بگیریم؟

در گذشته آموزش موسیقی بخصوص موسیقی سنتی بصورت سینه به سینه از استاد به شاگرد انجام می شده است و در این روش صرفا شاگردانی که دارای استعداد بسیار خوب بودند می‌توانستند در مکتب استاد خود پرورش یافته و پیشرفت کنند و روزی خود به مرحله استادی برسند و دیگران از این هنر بی بهره می ماندند .
اما در عصر کنونی، این امکان بوجود آمده که شمار بیشتری از افراد بتوانند با یادگیری تئوری موسیقی و نت، از امکان ساز زدن بهره مند گردند ، که یا بصورت تکنوازی یا در گروه ها و ارکسترهای موسیقی شرکت نموده و ساز بزنند.

اهمیت اتود زدن در آموزش تار و سه تار

اگر بخواهیم تعریف جامعی از اتود داشته باشیم می توان گفت: تمرینی با فواصلی مشخص از نت ها مشخص که بطور ثابت در حال تکرار می باشد بگونه ای که دارای ریتمی ثابت هست اما سرعت آن می تواند از آهسته به تند، متغیر باشد و هدف از اجرای این گونه تمرین ها، بالابردن توانایی دست برای نوازندگی در سرعت های بالاتر ( خصوصا اجرای تکنیک هایی چون : تریل، تکیه های پشت سر هم، پاساژها و…) می باشد( مثلا جابجایی انگشت اول در پرده های نت های اصلی سیم اول از نت ر تا نت سل و برگشت آن ).

مضراب ریز چیست؟

در تعریف مضراب ریز بسیار گفته اند اما شاید بتوان گفت جامع ترین تعریف مضراب ریز بصورت زیر می باشد:

مضراب رفت و برگشت با دور ثابت و قدرت کافی که بصورت آبشاری بر روی سیم جاری شده باشد.

دقت به واژه آبشاری کنید! هدف از گفتن این واژه، اجرای مضراب رفت و برگشت ( راست و چپ ) بر روی سیم با هر سرعتی که بصورت بی اختیار جاری شود بطوری که به عضلات مچ و ساعد و حتی به ذهن تان فشاری وارد نکند.

پرده بندی دسته تار و سه‌ تار

خانه فروشگاه درباره ما کتابهای موسیقی نوشته ها و مقالات بانک نت تماس باما ورود/عضویت خانه فروشگاه درباره ما کتابهای موسیقی نوشته ها و مقالات بانک نت تماس باما ورود/عضویت خانه فروشگاه درباره ما کتابهای موسیقی نوشته ها و مقالات بانک نت تماس باما ورود/عضویت More than 2 results are available in the PRO version (This notice is only visible to admin users) پرده بندی دسته تار و سه‌ تار الگوی پرده بندی دسته تار و س تار بر چه اساس می‌باشد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت همانطوری که می‌ دانیم پرده‌ های تار و سه‌ تار در جاهایی از دسته قرار می‌گیرند که صدای نت دقیق آن پرده با انگشت گذاری روی همان پرده به‌دست آید که برای افراد در رده‌های ابتدایی معمولاً تعداد 25 پرده کاربردی را از دیرباز آموزش می‌دادند. اما امروزه توصیه اساتید بزرگ بر اینست که از ابتدا هنرجو با همان الگوی 28 پرده‌ای، جای پرده‌های اصلی روی دسته تار یا سه‌تار را فرا بگیرد. کدام روشها دقیق نمی باشند ؟ ضمناً دانستن این نکته بسیار حائز اهمیت می‌باشد از آنجایی که طول آزاد ارتعاش سیم در تار و یا سه تارهای ساخته شده توسط سازندگان مختلف بین 67 تا 71 سانتی‌متر متغیر می‌باشد. بنابراین نمی‌توان با معیار خط کشی نظیر سانتیمتر جای پرده‌ها روی ساز را  بمنظور  پرده بندی دسته تار و سه‌تار مشخص نمود ، متأسفانه برخی برای راحتی کار، هنرجویان را به استفاده از معیار خط کش سوق داده‌اند که قطعاً دقیق نیست و بر اساس طول آزاد ارتعاش سیم در دسته‌های مختلف از سازهای مختلف متغیر می‌باشد. استفاده از تیونر، برای تنظیم پرده ها شما هنرجوی گرامی می‌باید با استفاده از تیونر، پرده خود را تنظیم نمایید به این گونه که ابتدا نت دو که برابر ارتعاش آزاد سیم اول می‌باشد را باید برابر تیونر دقیقاً کوک نمایید و سپس در صورتی که مثلاً پرده پنجم دقیق نباشد، میزان پایین بردن یا بالا بردن آن را از تیونر کمک میگیرید و می‌توانید پرده را در جای خود تنظیم نمایید. پرده بندی دسته تار و سه‌تار به چند روش بسته می شوند پرده‌های تار و سه‌تار از بابت بسته شدن به دو گونه 3 دور و 4 دور تقسیم بندی می‌گردند که معمولاً پرده‌های بالادسته (بالاتر از پرده فا و نیز خود پرده فا) به‌صورت 4 دور بسته شده و پرده‌های وسط دسته و پایین دسته بر اساس الگوی پرده‌های مورد استفاده در گام دستگاه شور سل (پرده های لاکرن، سی بمل و می بمل و باقی پرده‌های نت‌های اصلی برای اجرای دستگاه شور) به‌صورت 4 دور بسته شده و پرده‌های دیگر به‌صورت 3 دور بسته میشوند. برای ایجاد صدادهی خوب، بهترین جنس پرده‌ها بر اساس تجربه به‌دست آمده از جنس روده گوسفند می‌باشد که در برندهای مختلف در بازار قابل تهیه می‌باشد. هنگام بستن پرده‌ها به موارد زیر دقت بفرمایید: معمولاً بسته پرده‌های موجود در بازار بر اساس ضخامت، دارای 3 رشته نازک، متوسط و ضخیم می‌باشد که رشته نازک آن برای پایین دسته، رشته متوسط برای قسمت‌های بالایی پایین دسته تا انتهای وسط دسته و رشته ضخیم آن مخصوص بالا دسته می‌باشد. و در هر رشته دقت بفرمایید که پرده پایینی نباید ضخیم‌تر از بالایی باشد و در غیراینصورت گز خواهد زد. چنانچه هر پرده‌ای نسبت به پرده پایین‌تر خود صدای گز تولید کرد، می‌توانید با سمباده ریز (معمولا نمره 200 به بالا) کمی بر روی بخشی از پرده‌های بسته شده که تولید صدای گز می‌نمایند، لیسه بزنید تا گز احتمالی بین پرده‌ها از بین برود. تصویر پرده بندی دقیق در تصویر که در این صفحه می بینید ، پرده بندی نت‌ها با توجه به 25 پرده بر اساس رنگ بندی و مطابقت آن با جایگاه قرارگیری نت‌ها بر روی خطوط حامل نت‌ها انجام گرفته تا درک هنرجویان از جایگاه قرارگیری نت‌ها بر روی سیم‌های اول و دوم و بم کامل گردد. لازم به یادآوری می‌باشد که پیش فرض قرارگیری نت‌های سیم دوم و بم بر اساس کوک کلی تار و سه تار (دو-سل-دو) می‌باشد. در این الگو، پرده‌های دارای رنگ یکسان در سیم‌های مختلف تار و سه‌تار از نظر صدایی با هم یکی می‌باشند. رنگ‌های متمایل به خاکستری برای نت‌های بم ( اکتاو 3)، رنگ‌های معمولی، نت‌های عادی (اکتاو 4) و رنگ‌های متمایل به سفید برای نت‌های پایین دسته که زیر می‌باشند ( اکتاو 5)

آموزش سه تار ، چقدر طول می کشد؟

برای هنرجویان مبتدی که تا اکنون ساز در دست خود نگرفته اند، پس از آزمون و خطای بدست آمده همراه با نظر اساتید به نتیجه ای دست یافتیم که طی 5 درس (بطور 5جلسه جداگانه و پشت سر هم)، هنرجویان می توانند درک کاملی از نوازندگی (شامل مضراب زدن و انگشت گذاری) همراه با درک ریتم و نت خوانی بدست آورند که بزودی بسته های آموزشی را در سایت ارایه خواهیم نمود. توجه به این نکته بسیار بسیار ضروری است که باید تمرین روزانه بر حسب استعداد افراد بین نیم ساعت تا 1 ساعت در روز و با اشتیاق لازم، وجود داشته باشد.

درباره سيم سه تار

درباره سيم سه تار سيم هاي سفيد (Do) وسیم سوم با قطر 18/0 ميلي متر و گاه ضخيم تر، از جنس فولادي در دو نوع با روکش کروم و بدون روکش موجود مي باشد. البته انواع سيم فقط به اين دو نوع منحصر نميشود و آلياژ هر قرقره سيم با قرقره ديگر متفاوت است و معمولا نوازندگان با روشهاي خاص خود کيفيت آلياژ را حدس ميزنند. گاه آنرا در معرض اتش ميگيرند و بعضي لَختي سيم و فر نخوردن آنرا مطلوب مي دانند. معمولا صداي سيم هاي بدون روکش کروم زنگ دارتر, بازتر و شفاف تر است و سيم هاي روکش دار صدايي تميزتر و قدري گرفته تر و البته با صداي اضافه کمتر و مناسب براي ضبط دارد که نوازندگان مي توانند با در نظر گرفتن صداي سازشان، فشار پنجه و مضراب، سليقه شخصي و موارد ديگر نوع و ضخامت سيم هاي سفيد را انتخاب کنند. در بعضي از موارد از سيمهاي با قطر 19/0 و 20/0 ميليمتر و گاه ضخيم تر نيز استفاده مي شود. سيم هاي زرد ( قرمز) (Sol) معمولا با قطر 20/0ميلي متر و بم با قطر 35/0ميلي متر از جنس برنز مي باشند. براي سه تار تا 30 سال قبل از جنس برنجي که زرد رنگ بودند استفاده مي شد که صداي کم زنگ تري داشت و کيفيت بهتر صداي سيمهاي برنزي جديد باعث از رده خارج شدن سيمهاي برنجي شد ولي اسم آن يعني سيم زرد باقي ماند. گاه نوازندگان با توجه به نکات مذکور از قطر 22/0ميلي متر براي سيم هاي زرد وقطر 38/0 و 40/0 ميلي متر براي سيم هاي بم نيز استفاده مي کنند . قطر سيم هاي زرد معمولا 0/2 ميلي متر از سيم هاي سفيد بيشتر مي باشند.البته مدتي است که سيمهايي با ضخامت هاي اعداد فرد بين شماره هاي زوج در بازار مشاهده ميشود که براي نوازندگاني که داراي گوشهايي حساس و دقيق هستند راهگشاست. بطور کلي سيمهايي که در سه تار استفاده ميشوند سيم هايي براي مصارف صنعتي بودند ولي در حال حاضر شرکت هايي وجود دارند که علاوه بر سيم هاي صنعتي، سيم ساز (Music Wire) هم توليد مي کنند؛ از جمله وبر(Weber) در فرانسه و شرکت پيراميد(Pyramid) در آلمان. شرکت هاي توليدکننده از اين سيم ها جهت هسته مرکزي سيم هاي فنري و توليد اين سيمها براي نتهاي زير بعضي از پيانوها استفاده مي کنند. براي سيمهاي سه تار نيز بطور معمول از همين سيمها استفاده مي شود ولي به دليل تنوع سليقه در طرز نواختن سه تار , شماره سيمهاي گوناگوني براي سه تار هاي مختلف بکار گرفته مي شود. تعويض سيم هاي سه تار برای تعویض سیم های سه تار در ابتدا می باید دو سر سیم بصورت حلقوی در آید. –البته چندين روش براي حلقه کردن سيم وجود دارد که در اينجا يک روش را توضيح مي دهيم. براي اين منظور حدود 5 سانتي متر از سر سيم را روي طول سيم قرار مي دهيم، طوريکه يک حلقه درست شود ، بعد با انگشت اشاره و شست حلقه را مي فشاريم و با یکی از انگشتان دست ديگر شروع به تاباندن سيم مي کنيم. بايد دقت نمود که سيمها بصورت زنجير و بهم بافته شوند و يکي تنها بدور ديگري بيچيده نشود. در اين قسمت نيز ميتوان از دستگاه کوچکي به نام سيم تاب که توسط استاد قنبري مهر طراحي شده هم کمک گرفت. براي اطمينان از گره درست و سالم مي توان پس از انداختن سيمها هر کدام را با دست گرفته و کشيد تا از باز نشدن آن در ضمن نوازندگي حتم داشته باشيم.(يک پيشنهاد مفيد اين است که قبل از گره زدن سيم اصلي , و از انجايي که گره سيم براي کوک ماندن ساز بسيار مهم است, مي توان با استفاده از سيمهاي کهنه که از روي ساز باز مي شود چندين بار گره زدن را تمرين کرد و در نهايت سيم نو را گره زد.) سپس یک سر سیم را از زیر پرده شیطانک رد کرده و به گوشی مورد نظر وصل میکنیم.( برای وصل حلقه سیم به گوشی، میتوان هم به کناره گوشی در بالای گوشی و هم میتوان پایه گوشی را از جای خود در آورده و حلقه را داخل آن بیاندازیم و سپس پایه را در محل خود قرار داده و فشار دهیم که به عمق مورد نظر برسد) و سر دیگر سیم را به سیم گیر وصل میکنیم و سیم را با چرخاندن گوشی ( معمولا در جهت خلاف عقربه های ساعت) در جای خود بچرخانیم تا سفت و آماده برای کوک کردن شود. – نکته حائز اهمیت اینست که باید سیم در حالت سفت شدن روی گوشی از دسته فاصله داشته باشد(اصطلاحا روی دسته ساز ننشیند) چون در غیر اینصورت مرتبا کوک ساز خالی خواهد شد. – بعد از کوک کردن سيم، چندبار آنرا گرفته و به آرامي به سمت بالا در حدود يک سانتيمتري مي کشيم که در اين صورت سيم مقداري کش مي آيد که با کوک کردن مجدد به فرکانس مورد نظر مي رسيم .( نکته ايمني بسيار مهم اينکه به دليل احتمال پاره شدن سيم در زمان کشيدن سيم براي اطمينان از محکم شدن گره ويا کشش ان براي جا انداختن سيم , صورت خود را در حين اينکار از ساز به حد کافي دور نگاه داريم). – زمان تعويض سيم بستگي به ساعات تمرين روزانه ، فشار دست نوازنده ، مرغوبيت سيم، رطوبت محيط و … دارد . معمولا سيم ها بعد از مدتي دچار زنگ زدگي ، رنجه شدن در قسمت پشت پرده ها ( در اثر انگشت گذاري ) ، عدم پايداري کوک ، دو صدايي و گز زدن مي شوند که در اين صورت بايد تعويض شوند .اين زمان از چند روز براي نوازنده پرتمرين حرفه اي , تا چند ماه براي نوازنده تفنني مي تواند متفاوت باشد با بهره گیری از صفحه رسمی استاد رامین جزایری Www.raminjazayeri.com