درباره سيم سه تار

درباره سيم سه تار

سيم هاي سفيد (Do) وسیم سوم با قطر 18/0 ميلي متر و گاه ضخيم تر، از جنس فولادي در دو نوع با روکش کروم و بدون روکش موجود مي باشد. البته انواع سيم فقط به اين دو نوع منحصر نميشود و آلياژ هر قرقره سيم با قرقره ديگر متفاوت است و معمولا نوازندگان با روشهاي خاص خود کيفيت آلياژ را حدس ميزنند. گاه آنرا در معرض اتش ميگيرند و بعضي لَختي سيم و فر نخوردن آنرا مطلوب مي دانند. معمولا صداي سيم هاي بدون روکش کروم زنگ دارتر, بازتر و شفاف تر است و سيم هاي روکش دار صدايي تميزتر و قدري گرفته تر و البته با صداي اضافه کمتر و مناسب براي ضبط دارد که نوازندگان مي توانند با در نظر گرفتن صداي سازشان، فشار پنجه و مضراب، سليقه شخصي و موارد ديگر نوع و ضخامت سيم هاي سفيد را انتخاب کنند. در بعضي از موارد از سيمهاي با قطر 19/0 و 20/0 ميليمتر و گاه ضخيم تر نيز استفاده مي شود.

سيم هاي زرد ( قرمز) (Sol) معمولا با قطر 20/0ميلي متر و بم با قطر 35/0ميلي متر از جنس برنز مي باشند. براي سه تار تا 30 سال قبل از جنس برنجي که زرد رنگ بودند استفاده مي شد که صداي کم زنگ تري داشت و کيفيت بهتر صداي سيمهاي برنزي جديد باعث از رده خارج شدن سيمهاي برنجي شد ولي اسم آن يعني سيم زرد باقي ماند.
گاه نوازندگان با توجه به نکات مذکور از قطر 22/0ميلي متر براي سيم هاي زرد وقطر 38/0 و 40/0 ميلي متر براي سيم هاي بم نيز استفاده مي کنند . قطر سيم هاي زرد معمولا 0/2 ميلي متر از سيم هاي سفيد بيشتر مي باشند.البته مدتي است که سيمهايي با ضخامت هاي اعداد فرد بين شماره هاي زوج در بازار مشاهده ميشود که براي نوازندگاني که داراي گوشهايي حساس و دقيق هستند راهگشاست.
بطور کلي سيمهايي که در سه تار استفاده ميشوند سيم هايي براي مصارف صنعتي بودند ولي در حال حاضر شرکت هايي وجود دارند که علاوه بر سيم هاي صنعتي، سيم ساز (Music Wire) هم توليد مي کنند؛ از جمله وبر(Weber) در فرانسه و شرکت پيراميد(Pyramid) در آلمان.
شرکت هاي توليدکننده از اين سيم ها جهت هسته مرکزي سيم هاي فنري و توليد اين سيمها براي نتهاي زير بعضي از پيانوها استفاده مي کنند.

براي سيمهاي سه تار نيز بطور معمول از همين سيمها استفاده مي شود ولي به دليل تنوع سليقه در طرز نواختن سه تار , شماره سيمهاي گوناگوني براي سه تار هاي مختلف بکار گرفته مي شود.

تعويض سيم هاي سه تار
برای تعویض سیم های سه تار در ابتدا می باید دو سر سیم بصورت حلقوی در آید.
–البته چندين روش براي حلقه کردن سيم وجود دارد که در اينجا يک روش را توضيح مي دهيم. براي اين منظور حدود 5 سانتي متر از سر سيم را روي طول سيم قرار مي دهيم، طوريکه يک حلقه درست شود ، بعد با انگشت اشاره و شست حلقه را مي فشاريم و با یکی از انگشتان دست ديگر شروع به تاباندن سيم مي کنيم. بايد دقت نمود که سيمها بصورت زنجير و بهم بافته شوند و يکي تنها بدور ديگري بيچيده نشود. در اين قسمت نيز ميتوان از دستگاه کوچکي به نام سيم تاب که توسط استاد قنبري مهر طراحي شده هم کمک گرفت. براي اطمينان از گره درست و سالم مي توان پس از انداختن سيمها هر کدام را با دست گرفته و کشيد تا از باز نشدن آن در ضمن نوازندگي حتم داشته باشيم.(يک پيشنهاد مفيد اين است که قبل از گره زدن سيم اصلي , و از انجايي که گره سيم براي کوک ماندن ساز بسيار مهم است, مي توان با استفاده از سيمهاي کهنه که از روي ساز باز مي شود چندين بار گره زدن را تمرين کرد و در نهايت سيم نو را گره زد.)
سپس یک سر سیم را از زیر پرده شیطانک رد کرده و به گوشی مورد نظر وصل میکنیم.( برای وصل حلقه سیم به گوشی، میتوان هم به کناره گوشی در بالای گوشی و هم میتوان پایه گوشی را از جای خود در آورده و حلقه را داخل آن بیاندازیم و سپس پایه را در محل خود قرار داده و فشار دهیم که به عمق مورد نظر برسد) و سر دیگر سیم را به سیم گیر وصل میکنیم و سیم را با چرخاندن گوشی ( معمولا در جهت خلاف عقربه های ساعت) در جای خود بچرخانیم تا سفت و آماده برای کوک کردن شود.
– نکته حائز اهمیت اینست که باید سیم در حالت سفت شدن روی گوشی از دسته فاصله داشته باشد(اصطلاحا روی دسته ساز ننشیند) چون در غیر اینصورت مرتبا کوک ساز خالی خواهد شد.
– بعد از کوک کردن سيم، چندبار آنرا گرفته و به آرامي به سمت بالا در حدود يک سانتيمتري مي کشيم که در اين صورت سيم مقداري کش مي آيد که با کوک کردن مجدد به فرکانس مورد نظر مي رسيم .( نکته ايمني بسيار مهم اينکه به دليل احتمال پاره شدن سيم در زمان کشيدن سيم براي اطمينان از محکم شدن گره ويا کشش ان براي جا انداختن سيم , صورت خود را در حين اينکار از ساز به حد کافي دور نگاه داريم).

– زمان تعويض سيم بستگي به ساعات تمرين روزانه ، فشار دست نوازنده ، مرغوبيت سيم، رطوبت محيط و … دارد . معمولا سيم ها بعد از مدتي دچار زنگ زدگي ، رنجه شدن در قسمت پشت پرده ها ( در اثر انگشت گذاري ) ، عدم پايداري کوک ، دو صدايي و گز زدن مي شوند که در اين صورت بايد تعويض شوند .اين زمان از چند روز براي نوازنده پرتمرين حرفه اي , تا چند ماه براي نوازنده تفنني مي تواند متفاوت باشد

با بهره گیری از صفحه رسمی استاد رامین جزایری
Www.raminjazayeri.com