مضراب درّاب در نوازندگی تار و سه تار

یکی از زیباترین تکنیک های مضرابی در نوازندگی تار و سه تار، مضراب درّاب می باشد که از نظر اجرایی، از جنس نت زینت (آچیکاتورا) می باشد که باید با بیشینه سرعت و بصورت الگوی مضرابی راست-چپ-راست اجرا گردد ،بگونه ای که در اجرای مضراب درّاب، راست-چپِ نخست، زینت آخرین نت آن باشد.

دقت به این موضوع بسیار حائز اهمیت است که در اجرای این 3نت (راست-چپ-راست) آخرین مضراب( راست) بصورت پرقدرت ( با تاکید) اجرا می شود و بدین لحاظ، 95درصد از حجم صدای مضراب درّاب برای مضراب راست آخر و تنها 5درصد از آن برای راست-چپ اول می باشد.  

 نکته مهم در اجرای مضراب دراب دقیقا همینجاست که در کتاب های آموزش تار و سه تار صرفا گفته شده که باید این الگوی مضرابی (راست-چپ-راست) را با نهایتِ سرعتی که می توانید بنوازید اما باید بدانید هنگام تمرین این تکنیک، تاکید بر آخرین نت لازمه دستیابی به صدای خوب در مضراب درّاب می باشد. به بیانی دیگر، بهیچ عنوان نباید درگیر وضوح و شفافیت از دو نت اول مضراب درّاب باشیم و در این صورت، با درک درست از این موضوع، خواهید توانست این تکنیک را به زیبایی اجرا نمایید.

پس از دستیابی به صدای درست از مضراب دراب، باید بدانیم گونه های مختلفی از اجرای این تکنیک اجرا شده که شامل اجرای مضراب دراب بر روی دو نت و یا سه نت می باشد.

در اجرای درّاب بر روی دو نت مختلف، دو مضراب اول بر روی نت همسان (مثلا فا) و آخرین نت بر روی نت دیگر (مثلا سل) اجرا می گردد که بصورت فا-فا-سل اما بحالت درّاب اجرا می گردد.

در اجرای درّاب بر روی سه نت، هر سه نت با هم متفاوت می باشند مثلا بصورت : می-فا-سل که حالت دراب داشته باشند.

از نمونه های زیبا در اجرای دراب بر روی سه نت، می توان به آهنگ دلشدگان اثر استاد حسین علیزاده اشاره نمود. (مراجعه شود به صفحه59 از کتاب بوسه های باران نوشته استاد حسین علیزاده )

علاوه بر بیان زیبایی که در تکنیک مضراب درّاب وجود دارد، از این تکنیک در اجرای چهارمضراب ها و بعضی از ریتم های خاص موسیقی ایرانی نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفته است که به دو گونه دراب-راست و یا دراب-چپ در کنار دیگر نت ها بصورت پیوسته اجرا گردیده اند. برای نمونه، از تکنیک درّاب-راست در ملودی زنگ شتر در ردیف میرزاعبدالله در درآمد دوم همایون استفاده شده ( نمونه های دیگر ملودی زنگ شتر را می توانید در کتاب دستور سه تار استاد حسین علیزاده ببینید).

تکنیک درّاب-چپ معمولا برای پایه های چهارمضراب ها در تار و سه تار از دیرباز تا کنون مورد استفاده قرار گرفته اند. برای نمونه، چهارمضراب ماهور درویش خان و یا چهارمضراب های استاد پرویز مشکاتیان مانند چهارمضراب تمنا. ( برای دیدن نمونه ای از نت چهار مضراب استاد پرویز مشکاتیان با استفاده از تکنیک درّاب-چپ اینجا کلیک نمایید.)

در پایان توجه شما را به این نکته جلب می نماییم که در تکنیک درّاب-چپ همانند تکنیک شلال، 4نت بصورت مضراب های پی درپی با الگوی راست-چپ-راست-چپ اجرا می گردد اما با این تفاوت که آنچه درباره روش اجرایی مضراب درّاب سخن به میان آمد، در اجرای مضراب درّاب، بر روی نت سوم (مضراب راست آخر) تاکید نقش بسیار کلیدی را دارد و با کمی درنگ(جهت شنیدن تاکید در درّاب)، مضراب چپِ آخر اجرا می شود.

نکته مهم در این است که در مضراب شلال همه مضراب ها بصورت پیوسته با الگوی راست-چپ-راست-چپ اجرا می گردند و تاکید بر آخرین نت می باشد که در مقاله  مضراب شلال در نوازندگی تار و سه تار  از جزئیات کامل اجرایی آن سخن به میان آمد.

جهت دیدن فیلم آموزشی درباره اجرای مطالب گفته شده در این مقاله، اینجا کلیک نمایید.