سه‌تار

سه‌تار از سازهای زهی و مضرابی موسیقی ایرانی است که آن را با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست می‌نوازند. این ساز، دارای ۴ سیم از جنس های فولاد و برنج می باشد که به موازات دسته، از انتهای کاسه تا سر پنجه (قسمت بالایی دسته) کشیده شده‌اند. 

سه‌تار بطور معمول دارای25 پردهٔ قابل حرکت از جنس روده‌ی حیوانات یا ابریشم است. سه تار دارای صدایی ظریف بوده و لطافت خاصی در آن نهفته است و گستره صوتی آن ، 2.5 اکتاو می باشد.

ضمنا در صورت تمایل می توانید برای اطلاعات بیشتر از این مقاله سایت هم استفاده نمایید   

تعويض سيم هاي تار

– حدود 80 سانتي متر نخ قرقره را با گره زدن يا خيس کردن و يا استفاده از مقدار کمي سريش به دور گوشي مي پيچانيم.(در جهت خلاف عقربه هاي ساعت)
– حدود 120 سانتي متر از سيم مورد نظر را جدا کرده ودو سر آن را به صورت زنجير وار مي پيچيم؛البته چندين روش براي حلقه کردن سيم وجود دارد که در اينجا يک روش را توضيح مي دهيم.

 براي اين منظور حدود 5 سانتي متر از سر سيم را روي طول سيم قرار مي دهيم، طوريکه يک حلقه درست شود ، بعد با انگشت اشاره و شست حلقه را مي فشاريم و با انگشتان دست ديگر شروع به تاباندن سيم مي کنيم.برای اطلاعات بیشتر می توانید از مقالات سایت بخصوص این نوشته استفاده نمایید 

درباره سيم سه تار

سيم هاي سفيد (Do) وسیم سوم با قطر 18/0 ميلي متر و گاه ضخيم تر، از جنس فولادي در دو نوع با روکش کروم و بدون روکش موجود مي باشد. 

البته انواع سيم فقط به اين دو نوع منحصر نميشود و آلياژ هر قرقره سيم با قرقره ديگر متفاوت است و معمولا نوازندگان با روشهاي خاص خود کيفيت آلياژ را حدس ميزنند. 

گاه آنرا در معرض آتش ميگيرند و بعضي لَختي سيم و فر نخوردن آنرا مطلوب مي دانند.

 معمولا صداي سيم هاي بدون روکش کروم زنگ دارتر, بازتر و شفاف تر است و سيم هاي روکش دار صدايي تميزتر و قدري گرفته تر و البته با صداي اضافه کمتر و مناسب براي ضبط دارد که نوازندگان مي توانند با در نظر گرفتن صداي سازشان، فشار پنجه و مضراب، سليقه شخصي و موارد ديگر نوع و ضخامت سيم هاي سفيد را انتخاب کنند. 

در بعضي از موارد از سيمهاي با قطر 19/0 و 20/0 ميليمتر و گاه ضخيم تر نيز استفاده مي شود.

موارد نگهداری سه تار

۱.ساز را تا آنجا که ممکن باشد در محیط مرطوب قرار ندهید(مانند محیط کولر آبی).
۲.هرگز ساز را در مجاورت تابش مستقیم نور خورشید و یا شرایط حرارتی فر ( مثل صندوق عقب ماشین در فصل تابستان) نگذارید.
۳.تا میتوانید ساز را در جعبه یا کاور بگذارید.
۴.ساز را آویزان کنید و از خوابانیدن آن روی زمین خود داری نمائید.(اگر ساز آویزان باشد گرانیگاهش بر زمین عمود خواهد بود و نیروی جاذبه ی زمین اثری بر روی دسته ی ساز نمیگذارد)

۵. کوک ساز حداکثر مطابق نت سی دیاپازون کوک نمائید تا به دسته و صفحه ی ساز فشاری وارد نشود. (سیم اول سه تار نیم پرده پائینتر از دیاپازون یعنی سی کوک میشود ولی در اجرا و نت نویسی نت دو خوانده و اجرا میشود)

۶. اگر قرار است با سه تار در دستگاه خاصی اجرای تکنوازی در کنسرت را داشته باشید، از مدتی قبل کوک ساز را روی همان دستگاه قرار داده و تغییر ندهید (حاصل این کار این است که ساز به آن کوک مورد نظر عادت کرده هم لحن بهتری میدهد هم موقع اجرا از کوک خارج نمیشود)

۷. در جعبه ی ساز نم گیر بگذارید.

۸. با دست کثیف مخصوصا چرب ساز نزنید.(پرده های ساز از بین میروند)

۹. اگر از ساز مدتی استفاده نکنید صدای آن میخوابد پس حتما چند وقت یک بار با ساز بنوازید.

پرده های تار و سه تار:

پرده های معمولی که روی تار و سه تار (و سازهای محلی مثل تنبور و گاهی دوتار) بسته می شوند، روده گوسفند هستند. 

این پرده ها نسبت به پرده ها یی که در ادامه ذکر خواهد شد زبرتر و کم دوامتر هستند ولی در جابجایی ها روی نتهایی که متغییر است، نرمتر و لغزنده ترند. 

این پرده ها بطور میانگین حدود یکسال تا یکسال و نیم در دست یک نوازنده متوسط کارایی دارد(بدون آغشته کردن آن به مواد نگهدارنده دیگر) و پس از آن یکی پس از دیگری باز می شود ( متفاوت بودن جنس پرده، رطوبت محل نگهداری و استیل دست چپ نوازنده در طول عمر پرده تاثیر زیادی دارد، همین پرده در شرایط مناسب آب و هوایی و با استیل مناسب نوازنده، می تواند بیش از ۳ سال عمر کند)

رطوبت هوا مخصوصا” در تابستان که کولرهای آبی در منازل ایران استفاده می شود ضربه زیادی به ساز و مخصوصا” به پرده ساز (از جنس روده گوسفند) می زند.

گاهی در تابستان پس از باز کردن جعبه ساز، متوجه شوید چند پرده پاره شده است. برای جلوگیری از این اتفاق بسته های رطوبی گیر ( که معمولا” در جعبه های لوازم الکتریکی هم هست) را در جعبه ساز بگذارید تا محیط نگهداری ساز مرطوب نباشد.

همانطور که در بالا ذکر شد، استیل دست چپ نوازنده و میزان اصطکاک آن با پرده در طول عمر پرده نقش مهمی دارد. نوازنده باید سعی کند تا حد امکان کمترین تماس را با پرده داشته باشد، این هم به سرعت در حرکت افقی دست روی دسته کمک می کند هم از ساییدگی پرده می کاهد. پرده های معمولی (روده گوسفند) بخاطر قیمت پائین و سهولت در بستن روی ساز، بیشترین آمار فروش را (نسبت به انواع دیگر پرده) از آن خود کرده است.

 پرده بندی سه تار

با توجه به جدول زیر و با کمی دقت می توانید محل بستن پرده ها را روی دسته ساز خود مشخص و آنها را ببندید ، چنانچه ابهامی وجود داشت می توانید از طریق شماره های اعلام شده با کارشناسان مجموعه مشورت نمایید